7 interessante feiten over het SCR-systeem van een trekker

Een SCR-systeem spuit AdBlue in net voor de katalysator van de trekker en zorgt ervoor dat de NOx-emissie (stikstofoxiden) binnen de norm blijft. AdBlue is een oplossing van 32,5 procent ureum in 67,5 procent gedistilleerd water. Door AdBlue in de uitlaatgassen te injecteren worden schadelijke stikstofoxiden omgezet tot stikstof en water.

Zodra je de motor van een trekker start, werkt het SCR-systeem niet direct. De technologie functioneert namelijk het beste wanneer de uitlaatgassen een temperatuur hebben tussen de 250 en 550 graden Celsius. “Zodra de uitlaatgassen een temperatuur van ongeveer 240 graden Celsius bereiken, worden de NOx-sensoren in de katalysator ‘wakker’. Deze sensoren meten de hoeveelheid stikstofoxiden, waarna de inspuiting van de AdBlue op gang wordt gebracht. Om ervoor te zorgen dat het SCR-systeem eerder wordt geactiveerd, moeten de hedendaagse dieselmotoren (Stage V) zo snel mogelijk op temperatuur zijn. Hiervoor wordt een klep aan de uitlaatzijde van de motor geplaatst. Door deze klep bij een koude motor iets te sluiten, moet de motor harder werken en wordt deze sneller warm. Eenmaal op temperatuur wordt de klep weer geopend.”

De motor van een trekker kan gestart worden als er geen AdBlue in de tank zit en je kan de trekker verplaatsen. Maar zodra de tank leeg raakt tijdens het werk, schroeft het motormanagement het motorvermogen drastisch omlaag. “Bij sommige trekkermerken wordt het vermogen met 50 procent gereduceerd.” Toch zal het niet gauw zo ver komen, want de bestuurder wordt volgens Van Lonkhuyzen tijdig gewaarschuwd. “Zodra de tank bijna leeg is, gaat er een lampje branden, rijd je langer door dan komen er meer meldingen op het dashboard welke mogelijk ondersteund worden met geluidssignalen. Dit zal de bestuurder niet ontgaan.” Er zijn dus voldoende meldingen die aangeven dat de AdBlue-tank gevuld moet worden voordat deze leeg is.

AdBlue zal bij een temperatuur onder de -11 graden Celsius kristalliseren en dat komt de werking van het SCR-systeem niet ten goede. Daarom zit in de AdBlue-tank een temperatuursensor. “Zodra je de motor start, meet deze sensor de temperatuur van de AdBlue. Is de temperatuur te laag, dan zal koelvloeistof van de motor via een spiraal door de tank vloeien om de AdBlue te verwarmen.” Anderzijds is AdBlue ook niet bestand tegen hoge temperaturen en kan gaan klonteren - water en ureum scheiden zich dan. “Om die reden wordt de vloeistof, zodra de trekkermotor wordt uitgeschakeld, uit de leidingen teruggepompt naar de tank. Dit is het brommende geluid die je enkele seconden na het afzetten van de motor nog hoort.”

AdBlue heeft een houdbaarheid van ongeveer 1 jaar, waarna de werking ervan afneemt. “Koop de vloeistof dus niet in al te groot in”, tipt Van Lonkhuyzen. Om kwaliteitsverlies te voorkomen, wordt aanbevolen om de vloeistof tussen -5 en +25 graden Celsius te bewaren. Een kwaliteitssensor in de tank controleert of de AdBlue van goede conditie is en kan werken in het systeem. Deze sensor meet de geleidbaarheid van de vloeistof. “Zo achterhaalt het systeem ook of er daadwerkelijk AdBlue en geen andere vloeistof in de tank zit.”

Net als het dieselverbruik, wisselt het AdBlue-verbruik van een trekker. “Dit is vooral afhankelijk van het vermogen dat de motor moet leveren. Het SCR-systeem is voorzien van twee NOx-sensoren: voor en na de katalysator. Door het verschil te meten, berekent de doseermodule hoeveel AdBlue er moet worden ingespoten in de katalysator.” Volgens trekkerfabrikanten is het gemiddelde AdBlue-verbruik ongeveer 5 procent van het brandstofverbruik. Afhankelijk van de emissie-eis van de motor en het afgenomen vermogen kan dit meer of minder zijn.

Om te besparen op AdBlue-kosten of bij problemen in het systeem, worden SCR-systemen weleens softwarematig uitgeschakeld. Door de software aan te passen, wordt het systeem buiten werking gesteld. Dit is strafbaar en bovenal erg onverstandig. “Zodra je het systeem uitschakelt, raken het SCR systeem en de verschillende katalysatoren erg vervuilt. Zou je het systeem op een later moment weer aanzetten, dan is de kans groot dat deze niet meer werken en vervangen moeten vervangen. Dit is een schadepost van ongeveer 8.000 tot 12.000 euro, alleen al voor de onderdelen.”

AdBlue is een heldere vloeistof, maar kan door de temperatuur klonterig worden. Om te voorkomen dat dit in de leidingen en de injector belandt, is een SCR-systeem voorzien van meerdere filters. “In de service-handleiding van de trekker kun je aflezen wanneer je deze moet vervangen. Als je een beetje handig bent, kun je dit zelf doen”, aldus Van Lonkhuyzen.