Waterstof: Hoe ver zijn de ontwikkelingen in de landbouw?

De ontwikkeling van waterstoftechnologie is simpel gezegd een kip-en-ei probleem. Grote machinefabrikanten willen en kunnen wel waterstofvoertuigen produceren, maar het is wel noodzaak dat je deze voertuigen op voldoende locaties kunt tanken. Daarvoor is een landelijke dekking van waterstoftankstations essentieel. De laatste jaren wordt de infrastructuur echter steeds beter. In september 2022 telde Nederland 15 operationele openbare waterstoftankstations. Daarnaast staat de bouw van tientallen tankstations op de planning. Dit is een goede ontwikkeling, maar dit is nog niet voldoende. 

Ondanks dat waterstof nog niet overal voorhanden is, komen de eerste fabrikanten met waterstofmachines die inzetbaar zijn in de landbouw. Zo bouwt machinefabrikant H2Trac uit Arnhem (Gld.) de Eox-175, een waterstoftrekker met verstelbare spoorbreedte voor toepassing op vaste rijpaden. De waterstof wordt opgeslagen in zes grote tanks achter de cabine. Een brandstofcel zet de waterstof om in water met behulp van zuurstof. Bij die chemische reactie komt ook elektrische energie vrij. Deze energie wordt gebruikt voor de elektromotoren die de wielen en de aftakas aandrijven. De waterstofuitvoering van de Eox-175 is nog in ontwikkeling. Inmiddels is de eerste machine al wel verkocht aan Tom Saat, eigenaar van een biodynamisch akkerbouw- en veehouderijbedrijf in Almere (Fl.). Wanneer deze machine wordt afgeleverd, is nog onduidelijk.

Heftruck

Een akkerbouwbedrijf waar al wel waterstof wordt ingezet, is op het proefbedrijf van Wageningen University and Research in Lelystad (Fl.). De onderzoekers van de universiteit willen graag ervaren hoe het is om waterstof toe te passen binnen de bedrijfsvoering. Daarom schaften zij vorig jaar een Toyota-waterstofheftruck aan. De techniek van de Toyota-heftruck is vergelijkbaar met de Eox-175. Opvallend is dat de onderzoekers de heftruck op het bedrijf kunnen bijtanken. Op het erf is een speciale plek ingericht waar flessen met waterstof staan. Het tankproces is vergelijkbaar met het tanken van een LPG-voertuig. De flessen met waterstof worden momenteel nog ingekocht, maar in de toekomst willen de onderzoekers zelf waterstof produceren. Met behulp van een elektrolyser willen zij met regenwater en wind- en zonne-energie waterstof produceren. 

Inmiddels is ook de eerste landbouwrobot  op waterstof een feit. Stichting H-WodKa (De Hoeksche Waard op de Kaart) en machinebouwer Reedyk hebben een veldrobot ontwikkeld die voorzien is van een brandstofcel. Deze brandstofcel kun je afkoppelen van de robot om hem vervolgens als krachtbron te gebruiken op een ander voertuig of machine. De 3,5 ton wegende robot heeft zes rollen en is geschikt voor het zaaiklaar maken van bouwland. Door de achterste rollen harder te laten draaien dan de voorste, verkruimelen de rollen de grond. Egtanden tussen de rollen trekken de grond los. 

Ook buiten de landbouw worden al waterstoftrekkers gebruikt. Zo werkt groenaannemer Jos Scholman met een speciale New Holland T5.140 die hij samen met de fabrikant heeft ontwikkeld. Deze trekker heeft een dieselmotor waarbij tijdens het rijden waterstof via de luchtinlaat en het inlaatspruitstuk aan het mengsel van diesel en lucht wordt toegevoegd. Door de compressie ontbrandt de diesel. Daardoor stijgt de temperatuur en ontbrandt ook de waterstof. De trekker rijdt dus niet volledig op waterstof. Naar verluidt zorgt dit wel voor 40 tot 45 procent minder CO2-uitstoot. 

Grote merken

De laatste jaren wordt er steeds meer waterstof in de praktijk ingezet. Het zijn met name kleine lokale fabrikanten en initiatieven die dit mogelijk maken. Grote machinefabrikanten zoals Fendt, John Deere of New Holland bieden af-fabriek nog geen waterstofmachines aan. Willem Eriks, trainer van Aeres Tech, heeft daar wel een verklaring voor: