5 tips voor een succesvolle lesbrief

Op school leren wij formeel schrijven. Correcte spelling en zinsopbouw, zonder taalfouten. Goed als je een sollicitatiebrief schrijft of een klant een e-mail stuurt, maar het heeft ook nadelen. Het is niet levendig, want hoe wij schrijven is anders dan hoe wij praten. Het is afstandelijk en kan zelfs belerend zijn. Gesprekken zijn levendig en kunnen vol humor zitten. En geen enkel gesprek is hetzelfde. Een gesprek kun je niet voorspellen. Wat zal er gebeuren als we lesmateriaal behandelen als een gesprek tussen leerling en docent?

In veel lesmateriaal wordt nog steeds de formele schrijftaal gebruikt. Kijk naar leerdoelen in cursussen of lesboeken. Daar zie je nog regelmatig afstandelijke teksten staan, zoals: na het volgen van de cursus kan de deelnemer benoemen welke gereedschappen gebruikt worden bij taak X. Dit is niet hoe mensen met elkaar praten en zorgt voor een gevoel van afstand bij de lezer. Het kost je brein energie om de tekst te vertalen naar wat we eigenlijk willen zeggen. Een betere formulering is dan: na deze cursus kun je de gereedschappen benoemen die gebruikt worden bij taak X. 

Als je schrijft zoals je praat dan kost het de lezer minder energie om de informatie tot zich te nemen. Mensen brengen immers al eeuwen informatie over via verbale en non-verbale communicatie. Maar hoe breng je dit over op geschreven teksten? Daarvoor is het handig te weten hoe gesprekken werken. Laten we daar eens naar kijken.
Twee vreemden kunnen al snel een band opbouwen en gedachten uitwisselen over een willekeurig onderwerp. Succesvolle gesprekken zijn vaak zo normaal, dat je bijna vergeet dat ze een gezamenlijke inspanning vereisen. Dit komt door dat het doel van het gesprek duidelijk is. Volgens filosoof Paul Grice houden wij ons onbewust al vaak aan de stelregels van een succesvol gesprek, het coöperatief principe. Dit zijn de regels van kwantiteit, kwaliteit, relevantie en stijl. Daar is later door Robin Lakoff nog een vijfde aan toegevoegd, vriendelijkheid.

 

Om dit in de praktijk te testen met je eigen tekst: spreek uit wat je schrijft. Lees het hardop en dan voel je al snel of je zinnen lekker lopen en voldoen aan de 5 voorwaarden voor een succesvol gesprek. Of ga terug naar de basis, want zelfs je houding bepaalt hoe je praat. Dus ga actief staan, verbeeld dat je bij een leerling staat en spreek uit wat je wilt vertellen. Voordat je begint kan je een korte inhoudsopgave maken zodat je weet wat je wil vertellen. Neem het op met je mobiel en vertaal dit naar papier. Dan kan je daarna de tekst nog aanpassen waar dat nodig is. 

Schrijven voor scherm of papier

Voor thuisonderwijs is het belangrijk dat je ook rekening houdt met het lezen van een scherm. Het lezen van een scherm of van papier verschilt namelijk veel van elkaar. Dat komt door het wel of niet kijken naar een scherm met achtergrondlicht. Een scherm met achtergrondlicht zorgt sneller voor vermoeide ogen, dus houd daar rekening mee. Daarom zijn er tegenwoordig e-readers zonder achtergrondlicht voor een prettige leeservaring. Ook zijn lange zinnen vermoeiender te lezen van een scherm, dus maak je tekst pakkend en niet te lang. Een voorbeeld:   

En welke leest het lekkerste weg? Waarschijnlijk de rechter. Dat komt omdat je persoonlijk wordt aangesproken, de zinnen zijn to-the-point en actief geschreven alsof er tegen je gepraat wordt. Een tekst als een gesprek zeg maar. Kijk nu naar één van je eigen lesbrieven en lees die hardop voor om te zien hoe die van een scherm leest. 

Als je wilt dat je lesbrief goed gelezen en begrepen wordt, schrijf dan zoals je praat. Schrijf het alsof je een persoonlijk gesprek hebt met de lezer. Dit zal ervoor zorgen dat je leerlingen het sneller begrijpen en plezieriger vinden om te lezen. Maak je zinnen niet te lang en houd je aan de stelregels van het coöperatief principe. Om dat even snel op te sommen:

• Beeld je in dat de persoon voor wie je schrijft voor je staat.
• Ken je doelgroep
• Schrijf actief
• Maak een inhoudsopgave
• Houd je aan het coöperatief principe

Wil je al deze tips rustig nalezen of altijd bij de hand hebben?
Vraag dan de gratis hand-out ‘5 tips voor een succesvolle lesbrief’ aan.